03- Bc Cografya Arşivi: Oluştu

Dünya Nasıl Oluştu?

DÜNYA NASIL OLUŞTU?

Ortalama 4.6 milyar yıl önce oldukça sıradan bir galaksinin spiral kollarından birinin kıyısında bir miktar uzay molozu yavaş bir çekimser dansla dönmeye başlar. Bu kaya ve gazlar uzun zaman önce patlayan bir dizi yıldızın artığıdır. Belki de 100 milyon kadar sonra bu uzay çöpleri yerçekimi kuvveti ve muazzam çarpışmalarla ortaya çıkan enerjilerin etkisiyle bir araya gelmeye başlar. Asteroitler kiminin parçalandığı kimilerinin birleştiği çarpışmalar geçirir. Bu asteroitlerden biri dünya olacaktır. Sürekli afet benzeri bombardımanlara maruz kalır ve ışık saçan erimiş bir topa dönüşür.

Dünyanın biçimlenmeye başlamasından yaklaşık 100 milyon yıl sonra bir değişim olur. O dönemde adeta dünyanın kaymağı ve eriyik magma kürenin en hafif bölümü olan lav soğumaya başlar. Şimdilik kabuk erimeye devam edecektir ama bu bir başlangıçtır. Sonra gerçekten dikkate değer bir şey olur. Dünyanın kraton adı verilen hafif yapı taşları yüzeye fırlar ve birleşirler. Böylece dünyanın kalıcı kabuğunun temelleri de atılmış olur. Bu sırada dünyanın ilk kabuğundaki lav, su buharı ve başka gazlar püskürtmektedir. Sonunda atmosfer su buharına öyle doyar ki lavları neredeyse 1 milyon yıl boyunca ara vermeden yıkayacak bir yağmur oluşturur.

Bu dönemde dünyaya tepeden bakarken alacalı bir göğün altında yatan volkanlar ve küçük kara parçaları içeren engin gri bir okyanus görüyoruz. Manzaranın aksine yaşam daha o zamanda ilk adımın atmaya başlamış olabilir. Okyanuslar ve onlarda oluşan yaşama elverişli şartlar suyu buharlaştıran meteor bombardımanlarının azalması sayesinde doğmuş olabilir.

Dünya artık son şeklini almaya başlamıştı. O zaman bir basketbol büyüklüğünde olsaydı, kağıttan daha ince bir kabuğu olurdu. Kabuğun altında ise son derece yavaş kaynayan ve yarı eriyik yarı katı olan manto vardı. Merkezde ikili bir çekirdek yapısı bulunuyor ve bu çekirdeğin dışınıı manyetik bir alan oluşturarak bizleri ölümcül güneş rüzgârlarından koruyan sıvı demir bir yapı oluşturuyordu. İç çekirdekte ise katı halde demir ve nikel vardı. Bu ana kadar tektonik levha hareketleri de oluşmuştu. Yine de tam olarak ne zaman ve nasıl başladıklarını bilmiyoruz.

Sıradaki aşama için emniyet kemerlerinizi takmak isteyebilirsiniz. Sarsıntılı bir seyahat olacak. Şunlar olmuş olabilir;

Başta Kraton ve Ur adında tek kıta gezenin tek sahipleriydi. Bundan yaklaşık yarım milyar yıl sonra Arktika biçimlendi. Nerdeyse bir yarım milyar yıl sonra kadar da Atlantika oluştu. Bu antik kıtalar birbirinde ayrıydı. Ta ki Atlantika 1.8 milyon önce şimdiki Doğu Antarktika ile çarpışıp Nena’yı oluşturana dek. Sonra 1 milyar yıl önce Nena, Atlantika ve Ur çarpışarak Rodinya adında süper kıtayı oluşturdu. Ortalama 300 milyon sonra bu üç kıta bir kez daha ayrıldı ve Pangea adında yeni bir çatının altında tekrar birleşti.

Pangea da bölündü. Pangea ayrıştığında Ur ve Atlantika da bölündü. Sizin de kafanız karıştı demi. Dünyanın da kafası karışmış gibi. Tüm bu hareketler hala devam ediyor ve sahibimizi güvenilmez kılıyor. Güney Amerika’nın doğu kıyıları bir zamanlar Şili ile omuz omuzaydı. Kaliforniya Avusturalya ile komşuydu. Hatta iç içe olabilirlerdi. Brezilya ise Nijerya’ya çok yakın yada onunla iç içeydi. Dünyanın zaman makinesi ters yöne çalıştırarak bunu görebiliriz.

Not: Bu metin yukarıdaki videodan alınmıştır.