TÜRKİYE'NİN NÜFUS POLİTİKALARI
TÜRKİYE'NİN NÜFUS POLİTİKALARI
Gelecekte nüfus tahmini, Türkiye yaşlanıyor, Türkiye'nin nüfus piramitleri
Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikaları
Planlı dönem başlangıcından bu yana, kalkınma planları ile nüfus politikasının yasallaştığı görülmektedir. 1960’larda D.P.T.’nin kurulması ile D.P.T. ve Sağlık Bakanlığı tarafından 1960 öncesi nüfus artışını teşvik eden pronatalist nüfus politikasının değiştirilmesi üzerinde tartışmalar başlatılmıştır.
1. Beş Yıllık Kalkınma Planında yeni bir nüfus politikasından söz edilmektedir. Hızlınüfus artışının ekonomik gelişmeyi engellediği görüşünden hareketle, nüfusplanlamasına dayalı bir nüfus politikasının gereği sunulmuştur. Bu politika antikontraseptifyasaların değiştirilmesini, sağlık personelinin nüfus planlaması konusunda, isteyenlere gebeliği önleyici yöntemler konusunda bilgi verilmesinikontraseptiflerin ücretsiz dağıtımını içermektedir.
2. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise, konuya yaklaşım açısı değişmekte, “nüfusplanlaması” deyiminin yerini “aile planlaması” deyimi almaktadır. İkinci plandöneminde konuya bakış açısı değişirken aynı zamanda hükümetlerin ilgisininazaldığı izlenmektedir.
3. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise aile planlamasının sağlık hizmetlerindeayrılamayacağını dolayısıyla ana ve çocuk sağlığı ile aile planlaması hizmetlerininbirleştirilmesi gereği ortaya konmuş ve ilgili kuruluşlar arası işbirliğine önemverilmesi kararlaştırılmıştır.
4. Beş Yıllık Kalkınma Planında sosyal, ekonomik ve Demografik faktörlerin karşılıklıetkilerini ve nüfus politikasının, sosyal ve ekonomik politikaların bir türevi olduğuvurgulanmıştır. Yüksek bebek ölüm hızının ve yetersiz ana-çocuk sağlığıhizmetlerinin birer nüfus sorunu olduğu belirtilmiştir. Ayrıca aile planlamasının,ana-çocuk sağlığı hizmetleriyle birlikte ele alınması gereği üzerinde durulmuştur.
5. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise belirgin bir aile planlaması uygulaması dilegetirilmemiştir. Temel ilkenin nüfus kalitesinin yükseltilmesi olduğu belirtilmiştir.
6. Beş Yıllık Kalkınma Planında yüksek nüfus artışının istenen ekonomik büyüme vesosyal gelişmeyi engellediği görüşünden hareketle, nüfus artış hızını azaltmayayönelik politika ve programların uygulanması öngörülmüştür.
7. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise hızlı nüfus artışının, bireylerin refah açısındandaha fazla pay alabilmesini ve ekonominin değişim sürecinin daha hızlı gelişmesiniengellediği, sürdürülebilir kalkınma çabalarını güçleştirdiğini, konut, sağlık, eğitimve altyapıya olan ihtiyacı arttırdığı belirtilmektedir. Ayrıca aile planlaması
hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve hizmet sunumunda etkinliğin arttırılmasıihtiyacının önemini koruduğu vurgulanmaktadır. Stratejinin temel yapısal değişimprojeleri bölümünde, birey refahını daha hızlı arttırabilmek için nüfus artış hızınıyavaşlatmak ve kalkınma hedefleriyle uyumlu bir nüfus yapısını oluşturmak temel
amaç olarak yer almıştır.
Başlangıçtan 1950-60 yılları da dahil olmak üzere nüfus politikalarında birdeğişiklik olmamıştır. 1950 yılında iktidara yeni gelen hükümet nüfusun fazlalaşmasınıisteyen bir politik tutum izlemiş fakat artışı sağlayacak her hangi etkili politikauygulamasına geçmemiştir.1960’larda Türkiye’de nüfus politikası alanında önemli sayılabilecek bazı gelişmelerolmuştur. 1963-67 yıllarında uygulamaya konulan I. Beş Yıllık Kalkınma Planında yenibir nüfus politikası oluşmaya başlamıştır. Bu yeni politika, ekonomik kalkınmaya olumsuz olarak etkilemesini önlemeye yönelik bir amaç taşımaktadır. Bunun içingebeliği önleyici araçların ithalini ve satılmasını önleyen kanunların değiştirilmesi,isteyenlere bilgi verilmesini ve başlatılacak programları uygulayacak kişilerin eğitilmesidüşünülmüştür. Nüfus planlaması alanındaki hizmetleri yürütmek için 1965 yılındaSağlık Bakanlığına bağlı Nüfus Planlaması Genel Müdürlüğü kurulmuştur. NüfusPlanlaması Kanunu ile “kişilere istediği zaman, istediği sayıda çocuk sahibi olmaözgürlüğü tanınmıştır. 1968’de uygulamasına geçilen II. Beş Yıllık Kalkınma Planındapolitika “aile planlaması” olarak değişmiştir.1973’ten sonra uygulanan III. Beş Yıllık Kalkınma Planında hızlı nüfus artışı uzundönemde çözümlenmesi gereken sorun olarak ele alınmakta, ancak konuya ilişkin herhangi bir politika ve önleme rastlanmamaktadır.
Gelecekte nüfus tahmini, Türkiye yaşlanıyor, Türkiye'nin nüfus piramitleri
Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikaları
Planlı dönem başlangıcından bu yana, kalkınma planları ile nüfus politikasının yasallaştığı görülmektedir. 1960’larda D.P.T.’nin kurulması ile D.P.T. ve Sağlık Bakanlığı tarafından 1960 öncesi nüfus artışını teşvik eden pronatalist nüfus politikasının değiştirilmesi üzerinde tartışmalar başlatılmıştır.
1. Beş Yıllık Kalkınma Planında yeni bir nüfus politikasından söz edilmektedir. Hızlınüfus artışının ekonomik gelişmeyi engellediği görüşünden hareketle, nüfusplanlamasına dayalı bir nüfus politikasının gereği sunulmuştur. Bu politika antikontraseptifyasaların değiştirilmesini, sağlık personelinin nüfus planlaması konusunda, isteyenlere gebeliği önleyici yöntemler konusunda bilgi verilmesinikontraseptiflerin ücretsiz dağıtımını içermektedir.
2. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise, konuya yaklaşım açısı değişmekte, “nüfusplanlaması” deyiminin yerini “aile planlaması” deyimi almaktadır. İkinci plandöneminde konuya bakış açısı değişirken aynı zamanda hükümetlerin ilgisininazaldığı izlenmektedir.
3. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise aile planlamasının sağlık hizmetlerindeayrılamayacağını dolayısıyla ana ve çocuk sağlığı ile aile planlaması hizmetlerininbirleştirilmesi gereği ortaya konmuş ve ilgili kuruluşlar arası işbirliğine önemverilmesi kararlaştırılmıştır.
4. Beş Yıllık Kalkınma Planında sosyal, ekonomik ve Demografik faktörlerin karşılıklıetkilerini ve nüfus politikasının, sosyal ve ekonomik politikaların bir türevi olduğuvurgulanmıştır. Yüksek bebek ölüm hızının ve yetersiz ana-çocuk sağlığıhizmetlerinin birer nüfus sorunu olduğu belirtilmiştir. Ayrıca aile planlamasının,ana-çocuk sağlığı hizmetleriyle birlikte ele alınması gereği üzerinde durulmuştur.
5. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise belirgin bir aile planlaması uygulaması dilegetirilmemiştir. Temel ilkenin nüfus kalitesinin yükseltilmesi olduğu belirtilmiştir.
6. Beş Yıllık Kalkınma Planında yüksek nüfus artışının istenen ekonomik büyüme vesosyal gelişmeyi engellediği görüşünden hareketle, nüfus artış hızını azaltmayayönelik politika ve programların uygulanması öngörülmüştür.
7. Beş Yıllık Kalkınma Planında ise hızlı nüfus artışının, bireylerin refah açısındandaha fazla pay alabilmesini ve ekonominin değişim sürecinin daha hızlı gelişmesiniengellediği, sürdürülebilir kalkınma çabalarını güçleştirdiğini, konut, sağlık, eğitimve altyapıya olan ihtiyacı arttırdığı belirtilmektedir. Ayrıca aile planlaması
hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve hizmet sunumunda etkinliğin arttırılmasıihtiyacının önemini koruduğu vurgulanmaktadır. Stratejinin temel yapısal değişimprojeleri bölümünde, birey refahını daha hızlı arttırabilmek için nüfus artış hızınıyavaşlatmak ve kalkınma hedefleriyle uyumlu bir nüfus yapısını oluşturmak temel
amaç olarak yer almıştır.
Başlangıçtan 1950-60 yılları da dahil olmak üzere nüfus politikalarında birdeğişiklik olmamıştır. 1950 yılında iktidara yeni gelen hükümet nüfusun fazlalaşmasınıisteyen bir politik tutum izlemiş fakat artışı sağlayacak her hangi etkili politikauygulamasına geçmemiştir.1960’larda Türkiye’de nüfus politikası alanında önemli sayılabilecek bazı gelişmelerolmuştur. 1963-67 yıllarında uygulamaya konulan I. Beş Yıllık Kalkınma Planında yenibir nüfus politikası oluşmaya başlamıştır. Bu yeni politika, ekonomik kalkınmaya olumsuz olarak etkilemesini önlemeye yönelik bir amaç taşımaktadır. Bunun içingebeliği önleyici araçların ithalini ve satılmasını önleyen kanunların değiştirilmesi,isteyenlere bilgi verilmesini ve başlatılacak programları uygulayacak kişilerin eğitilmesidüşünülmüştür. Nüfus planlaması alanındaki hizmetleri yürütmek için 1965 yılındaSağlık Bakanlığına bağlı Nüfus Planlaması Genel Müdürlüğü kurulmuştur. NüfusPlanlaması Kanunu ile “kişilere istediği zaman, istediği sayıda çocuk sahibi olmaözgürlüğü tanınmıştır. 1968’de uygulamasına geçilen II. Beş Yıllık Kalkınma Planındapolitika “aile planlaması” olarak değişmiştir.1973’ten sonra uygulanan III. Beş Yıllık Kalkınma Planında hızlı nüfus artışı uzundönemde çözümlenmesi gereken sorun olarak ele alınmakta, ancak konuya ilişkin herhangi bir politika ve önleme rastlanmamaktadır.