Türkiye’nin Yer Şekilleri TÜRKİYE’NİN DAĞLARI LİSE COĞRAFYA 9.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 1.SINIF
Türkiye’nin Yer Şekilleri TÜRKİYE’NİN DAĞLARI LİSE COĞRAFYA 9.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 1.SINIF
Türkiye ‘nin ortalama yükseltisi 1132 metredir. Asya ortalama 1010 ve Avrupa ise 330 metre yüksekliğe sahiptir.
Anadolu üzerinde yer alan Kuzey Anadolu ve Toros Dağları, İsviçre’deki Alplerden başlayarak Hindistan’daki Himalaya’lara kadar uzanan dağ kuşağı içerisinde yer alır.
Türkiye’deki dağların çoğu Tersiyer’de meydana gelen Alp kıvrımları sonucunda oluşmuştur. Paleozoik’ten Tersiyer’in başlarına kadar var olan Tethys (Tetis) Denizi (Akdeniz’in bulunduğu çevre) çukurlarında biriken tortullar, Pangaea kara kütlesinden ayrılan Lavrasya ve Gondvana kütlelerinin sıkıştırması sonucu kıvrılarak yükselmiş ve Alp dağ kıvrımlarını oluşturmuştur.
Tersiyer’in ortalarında Anadolu’da meydana gelen yükselme ile Egeit karasında (Ege Denizi’nin olduğu yer) meydana gelen alçalma sonucu Ege Bölgesi’ndeki tabakalar kıvrılamayarak kırılmaya uğramıştır. Bu kırılma sonucu Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ırmaklarının aktığı grabenler ile bu grabenleri birbirinden ayıran Bozdağlar ve Aydın dağları gibi horstlar meydana gelmiştir. Ayrıca yeraltındaki magmanın çıktığı yerlerde biriken lavlar Ağrı ve Erciyes gibi volkanik dağları oluşturmuştur.
Türkiye’nin Dağları
Bulunduğu Yere Göre
Kuzey Anadolu Dağları
Güney Anadolu Dağları
İç Anadolu Dağları
Batı Anadolu Dağları
Doğu Anadolu Dağları
Oluşumuna Göre
Kıvrımlı Dağlar
Kırıklı Dağlar
Volkanik Dağlar
Volkanik dağlar, yerin derinliklerinde ergimiş hâlde bulunan magmanın yer kabuğundaki çatlak ve kırık hatlarından yeryüzüne çıkarak soğuması sonucu oluşmuştur. Türkiye’deki volkan dağlarının çoğu oluşum bakımından gençtir.
Volkan konilerinin şekilleri ve yükseltileri çıkan lâvların akışkanlığına göre değişir. Akışkanlığı yüksek olan lâvlar geniş alanlara yayılır. Böyle oluşan volkanların şekli yayvandır ve yükseltisi azdır. Örneğin, Anadolu’nun güneydoğusunda yer alan Karacadağ böyle bir volkandır. Lâvlar çok akıcı değil ise volkanın şekli koni gibidir. Örneğin, Anadolu’nun iç kesiminde yer alan Erciyes Dağı koni şeklindedir.
Alp-Himalaya kıvrım kuşağı üzerinde yer alan ülkemiz, sık sık depremlerle sarsılır. Yer kabuğunun en hareketli (Arabistan, Afrika ve Avrasya) levhaları arasında sıkışmış olan Anadolu, epirojenik hareketlerle yükselmiş ve bu esnada oluşan fay hatları ile kırıklı bir hâl almıştır. Türkiye toprakların % 42’si birinci derecede deprem kuşağı üzerindedir. Ülkemizde yaşayan insanların % 22’si birinci, % 30′u ikinci, % 48′i ise üçüncü, dördüncü ve beşinci derecede deprem kuşakları üzerinde yaşamaktadır.
Türkiye’de fay hatlarıyla ilişkili olan üç deprem kuşağı vardır:
• Kuzey Anadolu deprem kuşağı: Bu kuşak, batıda Saros Körfezi’nden başlayarak, Marmara Denizi’ni geçer, İzmit Körfezi, Adapazarı, Bolu, Gerede, Amasya, Tokat, Erzincan’dan doğuda Aras vadisine kadar uzanır. Yaklaşık 1500 km uzunluğundadır. Ülkemizde oluşan depremlerin çoğu bu kuşak üzerinde gerçekleşir. 1924 yılındaki Erzurum, 1939 ve 1992 yıllarındaki Erzincan, 1999 yılındaki Gölcük (17 Ağustos) ve Düzce (12 Kasım) depremleri bu kuşak üzerinde olmuştur.
• Batı Anadolu deprem kuşağı: Bu kuşak, Ege Bölgesi’nde yer alan fay hatları boyunca çöküntü alanlarında uzanır. Bakırçayı, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes ırmaklarının içinde aktığı graben alanları deprem kuşağı üzerinde yer alır. Ayrıca Muğla Gökova Körfezi ve Afyonkarahisar, Acıgöl civarı, Sandıklı ve Sultan dağlarının çevresinde bu kuşak içerisine girer. Bu kuşaktaki depremler İzmir, Aydın, Manisa, Muğla, Kütahya, Afyonkarahisar ve Burdur illerinde etkili olmuştur. Batı Anadolu deprem kuşağında oluşan en büyük deprem 1957 yılında (Muğla) Marmaris’te gerçekleşen 7,1 büyüklüğündeki depremdir. Bu kuşakta can ve mal kaybına yol açan en son deprem 1995 yılındaki Afyonkarahisar Dinar depremidir.
• Güneydoğu Anadolu deprem kuşağı: Hatay’ın Samandağ İlçesi’nden başlayarak Nur Dağlarından kuzeye doğru Kahramanmaraş’a, oradan da bir yay çizerek Malatya, Elâzığ, Bingöl ve Muş’u geçen kuşak Van’ın doğusuna kadar uzanır. Güneydoğu Anadolu deprem kuşağı üzerinde oluşan depremlerde en büyük can kaybı (3840 kişi) 1976′da Van (Muradiye-Çaldıran) depreminde olmuştur.
Fay hatları ile kuşatılmış olan Anadolu son yüzyıl içerisinde büyüklüğü 5,5 ile 7,9 arasında olan 80′i geçkin deprem yaşamıştır. Bu bakımdan Türkiye deprem riskinin yüksek olduğu bir ülkedir.
COĞRAFYA 9 DERS NOTLARI
COĞRAFYA 9.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI
COĞRAFYA 9.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA 9.SINIF ÖDEVİ
COĞRAFYA LİSE 1.SINIF DERSİ ÖLÇME DEĞERLENDİRME VE TEST SORULARININ CEVAPLARI
COĞRAFYA LİSE 1.SINIF DERSİ ETKİNLİKLERİNİN CEVAPLARI