İKLİM BİLGİSİ ATMOSFER VE KATLARI HAVA DURUMU VE İKLİM
İklim: Geniş bir sahada,uzun yıllar devam eden, atmosfer olaylarının ortalamasına denir.İklimi inceleyen bilime klimatoloji denir.
Hava Durumu: Dar bir sahada, kısa süre içinde görülen meteorolojik olaylara denir.Hava durumunu inceleyen bilime meteoroloji denir.
Not: Ekvator ve kutup kuşağı hariç hiçbir bölgede, hava durumuna bakılarak iklim hakkında fikir yürütülemez.
Sinoptik Harita: Her gün hava durumunu belirtmek için çizilen haritalardır.
Hava Kütlesi: Atmosferin sıcaklık ve nem bakımından aynı özelliği gösteren geniş parçalarına denir. Örnek ;Ekvator çevresinden gelen hava kütleleri sıcak-nemli iken , Kutup çevresinden gelen hava kütleleri soğuk –kurudur.
Cephe: Farklı karakterdeki hava kütlelerinin karşılaşım alanıdır.
Cephe oluşumu en fazla ılıman kuşakta görülür.
İklim Elemanları: Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgar, nem ve yağış gibi atmosfer ola Rasat(Gözlem): Sıcaklık, rüzgar, basınç, yağış..vb gibi atmosfer olaylarının aletlerle ölçülmesi yada aletsiz olarak gözlenmesi sonucunda tutulan kayıtlara denir.
Dünyada aynı anda yapılan gözlemler Sinoptik gözlemlerdir.
Türkiye saati ile 7-14-21 saatlerinde yapılır.Bu saatte ölçülen değerlerden ortalama değerler elde edilir.En düşük değerler minimum,en yüksek değerler maksimum değerlerdir.Bunlara uç değerler yada ekstrem değerler denir.
--Rasat için kullanılan aletler;
Termometre: sıcaklık ,
Higrometre: nem
Barometre: basınç ,
Anemometre: rüzgar
Evaporimetre: buharlaşma
ATMOSFER
Yerçekiminin etkisiyle, Dünyayı çepe çevre saran gaz tabakasına denir.
Atmosferin Önemi
Güneşten gelen zararlı ışınları tutar.
Yaşam için gerekli gazları bulundurur.
Dünyanın aşırı ısınma ve soğumasını engeller.
Güneş ışınlarının dağılmasını sağlayarak, gölgede kalan kısımların da aydınlanmasını sağlar.
Meteorolojik olayların görülmesini sağlar.
Işığı, sesi, sıcaklığı geçirir ve iletilmelerini sağlar.
Uzaydan gelen meteorların parçalanmasını sağlar.
ATMOSFERİN ÖZELLİKLERİ
Atmosferin alt katları daha sıcaktır çünkü atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısınır
Atmosferin kalınlığı ekvatorda fazla, kutuplarda azdır.
Ortalama kalınlığı 10.000 km'dir.
Atmosferin yoğunluğu yerden yükseldikçe azalır.
Ağır gazlar alt tabakalarda, hafif gazlar üst tabakalarda toplanmıştır.
Her zaman bulunan ve miktarı değişmeyen gazlar ;%78 Azot,%21 Oksijen,%1 Asal gazlardır.
Her zaman bulunan ve miktarı değişen gazlar;Subuharı ve Karbondioksittir.
Her zaman bulunmayan gazlar ise Tozlar ve ozondur.
Atmosfer saydam ve renksizdir. Ancak atmosferin içerisinde bulunan subuharı Güneş'ten gelen ışınları bir prizma gibi kırarak beyaz ışınların mavi görünmesine sebeb olur.. Atmosferin bu mavi görünümü okya¬nus ve denizlerin üzerine yansıyarak aslında renksiz olan su kütlelerinin mavi görünmesine sebeb olur
Atmosfer¬deki gazların oranlarının değişmesi iklim üzerinde bir takım değişikliklere neden olur.
Örneğin atmosferin %o 3'nü oluşturan CO2'in iki katına çıkması halinde yeryüzünde sıcaklık artar. CO2'in yarıya düşmesi halinde yeryüzünde sıcaklık azalır.
ATMOSFERİN KATMANLARI
TROPOSFER:
Gazların %90'ı bu katmanda bulunur.Yeryüzünün hemen üzerindeki ilk kattır.Ekvator üzerindeki kalınlığı 17 km, kutuplarda 8-10 km'dir.Bunun nedeni ise ekvatordaki hava kütlelerinin ısınarak yükselmesi, kutuplarda ise havanın ağırlaşarak inmesidir.Su buharının bulunduğu tek katmandır.Bu yüzden meteorolojik olaylar sadece bu katmandadır.Bulutların bulunduğu tek katmandır( yatay ve dikey hava hareketleri görülür.)
STRATOSFER:
-Troposferden sonra 17-30 km'ler arası tabakadır.
-Su buharı olmadığından iklim olayları görülmez.
-Sıcaklık her yerde aynıdır.
-Yatay hava hareketleri görülür.
MEZOSFER:
*Kalınlığı 30-80 km arasındadır.Ozonosfer ve kemosfer diye iki kısımdan oluşur.
a) Ozonosfer: Bu tabakada ozon gazı bulunmaktadır.Güneşten gelen zararlı ultraviole ışınları, ozon gazı tarafından tutulur.Bundan dolayı canlıların koruyucu katıdır.
b) Kemosfer: Zararlı ışınların tutulması az miktarda burada da görülür.Gazların iyonlara ayrılmaya başladığı yerdir.
İYONOSFER:
*Kalınlığı 80-100 km arasındadır.
Gazlar ultraviyole ışınların etkisiyle iyonlara ayrılır.iyonlaşma sırasında açığa çıkan enerji sıcaklığı yükselmiştir.
Radyo dalgalarını yansıtır.
EKZOSFER:
*Atmosferin en son katmanıdır