BUZULLAR
Kutup bölgeleri ile yüksek dağların üst kısımlarında
bütün yıl
hiç erimeden kalan karlara
toktağan kar (daimi) denir. Enlemin etkisiyle toktağan
kar
sınırı Ekvatordan Kutuplara doğru
azalır.
Bugün dünyanın yaklaşık %10 ‘u (15 milyon km² si)
buzullarla kaplıdır. Buzulların etki alanı
daha çok kutuplara yakın yerlerdir.
BUZUL ÇEŞİTLERİ
Sirk Buzulu :Yüksek dağlık alanlardaki küçük
çukurlukları
dolduran buzullardır. Yurdumuzda
bazı yüksek dağlık bölgelerde vardır.
Ör: Cilo (Buzul Dağı) Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan ,
Kaçkar,
Erciyes, Uludağ, Beydağları,
Geyik Dağları, Bolkar , Binboğa dağları gibi.
Vadi Buzulu: Buzul aşındırması ile oluşan vadilerin içini
dolduran buzullardır. Ör: Cilo
dağında olduğu gibi.
Takke Buzulu: Volkan dağlarının üst kısmında oluşan
buzullardır. Ör: Ağrı dağında olduğu
gibi
Örtü Buzulu: Kutup bölgelerinde görülür. Antartika ve
Grönland’da olduğu gibi. Kutup
bölgelerinde denizde yüzen buz dağlarına Aysberg
denir.
BUZUL AŞINDIRMASINDA ETKİLİ FAKTÖRLER
• Buzulun kalınlığına: Kalınlık fazla ise aşındırma oyma
şeklinde , az ise törpüleme şeklinde
olur.
• Yatak Eğimine: Yatak eğimi fazla ise aşındırma
törpüleme
şeklinde az ise oyma
şeklindedir.
• Kayaların özelliğine zemin sert kayalardan oluşmuş
ise
aşındırma törpüleme şeklinde ,
yumuşak ise oyma şeklinde olur.
BUZUL AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
BUZUL VADİSİ
Buzul aşındırması sonucu oluşan “U” şeklindeki
vadilerdir.
Akarsu vadilerine göre boyları
kısadır ve sürekli iniş göstermezler (inişli –çıkışlıdır)
HÖRGÜÇ KAYA
Farklı aşınma sonucu oluşan ve genellikle deve
hörgücüne
benzeyen kayalardır.
SİRK (BUZ YALAĞI)
Dağların üst kısmında aşındırma ile oluşan küçük
çukurluklardır.
MOREN
Buzulların aşındırarak taşıdığı kum , çakıl gibi
maddelere moren denir.
DRUMLİN
Buzul biriktirmesi ile oluşan alçak tepelere(ters kaşık
şeklinde) denir.
SANDER DÜZLÜĞÜ
Buzulların eridiği yerde ortaya çıkan akarsuların
taşıdığı
malzemeleri biriktirmesi ile oluşan
düzlüklerdir.
Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en az
etkili
olan dış kuvvet buzullardır.
Buzulların en etkili olduğu bölgemiz Doğu Anadolu
Bölgesi'dir. Sebebi; yükseltisinin fazla
olmasıdır.Ayrıca Doğu Karadeniz Bölümünde Kaçkar
Dağı, İç Anadolu Bölgesi'nde Erciyes
Dağı, Akdeniz Bölgesi'nde Toroslar ve Marmara
Bölgesi'nde
Uludağ'da etkilidir.
Buzullar
Kutup bölgeleri ile yüksek dağların üst kısımlarında
bütün yıl
hiç erimeden kalan karlara
Toktağan kar (daimi) denir. Enlemin etkisiyle toktağan
kar
sınırı Ekvatordan Kutuplara doğru
azalır.
Bugün dünyanın yaklaşık %10 ‘u (15 milyon km2’si)
buzullarla
kaplıdır. Buzulların etki alanı
daha çok kutuplara yakın yerlerdir.
1) Sirk Buzulu: Yüksek dağlık alanlardaki küçük
çukurlukları
dolduran buzullardır.
Yurdumuzda bazı yüksek dağlık bölgelerde vardır. Ör:
Cilo.
Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan ,
Kaçkar, Erciyes, Beydağları, Geyik Dağları, Bolkar,
Binboğa
dağları gibi.
2) Vadi Buzulu: Buzul aşındırması ile oluşan vadilerin
içini
dolduran buzullardır. Ör: Cilo
dağında olduğu gibi.
3) Örtü Buzulu: Kutup bölgelerinde görülür. Antartika
ve
Grönland’da olduğu gibi. Kutup
bölgelerinde denizde yüzen buz dağlarına Aysberg denir.
4) Takke Buzulu: volkan dağlarının üst kısmında oluşan
buzullardır. Ör: Ağrı dağında
olduğu gibi.
1) Buzulun kalınlığına: Kalınlık fazla ise aşındırma oyma
şeklinde , az ise törpüleme şeklinde
olur.
2) Yatak Eğimine: Yatak eğimi fazla ise aşındırma törpüleme
şeklinde , az ise oyma
şeklindedir.
3) Kayaların Özelliğine: Zemin sert kayalardan oluşmuş ise
aşındırma törpüleme şeklinde ,
yumuşak ise oyma şeklinde olur.
Buzul Aşınım Şekilleri
1) Buzul Vadisi: Buzul aşındırması sonucu oluşan "U" şeklindeki vadilerdir. Akarsu vadilerine
göre boyları kısadır ve sürekli iniş göstermezler (inişli –çıkışlıdır)
2) Hörgüç Kaya: Farklı aşınma sonucu oluşan ve deve hörgücüne benzeyen kayalardır.
3) Sirk (buz yalağı) çukurluğu: Dağların üst kısmında aşındırma ile oluşan küçük
çukurlukladır.
Buzul Biriktirme Şekilleri
1) Moren setti: Buzulların aşındırarak taşıdığı kum çakıl gibi maddelere moren denir. Bunları
eridiği yerde biriktirmesi ile oluşan sette denir.
2) Drumlin: Buzul biriktirmesi ile oluşan alçak tepelere denir.
3) Sander Ovası: Buzulların eridiği yerde ortaya çıkan akarsuların taşıdığı malzemeleri
biriktirmesi ile oluşan düzlüklerdir.
*** Türkiye’nin bugünkü yer şekillerinin oluşmasında en az etkili olan dış kuvvet buzullardır.