Ege Bölgesi Hakkında Detaylı Bilgi Konu Anlatım
Türkiye’nin batısında yer alan ve yüz ölçümü açısından 5. büyük bölgemizdir. Kıyı(Asıl) Ege ve İç Batı Anadolu
bölümleri olmak üzere iki bölümden oluşur.
YERŞEKİLLERİ
Bölgenin yer şekillerinin temelini kıyıya dik uzanan dağlar ve bu dağlar arasındaki çöküntü ovaları oluşturur.
Kıyı Ege bölümündeki dağlar kırıklı dağlardır. Bu şekilde oluşan arazilerde kırılarak yükselen alanlara horst,
alçalan alanlara ise graben denir.
Dağların her iki yamacı faylarla çevrelenmiştir; bu nedenle deprem riski yüksektir. Sıcak su kaynakları bakımından
zengindir.
Bölgede bazı alanlarda (Manisa-Kula volkanları) volkanik faaliyetler görülmüştür.
Dağlar kıyıya dik uzandığı için kıyılar girintili çıkıntılıdır. Koy,körfez,yarımada ,ada, doğal liman oluşumu fazladır.
Denizel etkiler geniş bir alana yayılır. İç bölgelerle olan ulaşım kolay,yol yapım maliyeti düşüktür.Limanların hinterlandı
geniştir. Kıta sahanlığı geniştir.
Menteşe yöresi en dağlık, engebeli alandır. Burada dağlar kıyıya paralel uzanır. Bölge genelinde enine kıyı tipi(Edremit-Kuşadası arası) görülür. Ayrıca Kuşadası-Marmaris arasında Ria kıyı tipi de görülür.
İç Batı Anadolu Bölümü’nde yükselti artmış ve dağların uzanış doğrultusu (GD-KB) değişmiştir.
İç Batı Anadolu bölümü daha çok plato görünümündedir(Yazılıkaya paltosu).Murat,Demirci,Eğrigöz,Şaphane
dağları bu bölümdeki önemli dağlardır.
Ovaları:
Dağlar arasında kırılmalar esnasında çöken grabenler tektonik ovaları oluşturur. Önemli tektonik Ovaları:Gediz
Grabeninde Akhisar,Salihli,Turgutlu,Alaşehir. Büyük Menderes Grabeninde İncirliova,Nazilli,Germencik.
Kıyıdaki ovalar ise delta ovalarıdır. Bölgede akarsuların yatak eğimleri az olsa da delta oluşum hızı son derece
yüksektir. Antik dönemde birer liman şehri olan Efes ve Milet şehirlerinin bugün kıyıdan 10km kadar içeride olması delta oluşumunun hızlı gerçekleştiğinin kanıtlarıdır.Delta Ovaları: Bakırçay (Dikili) Deltası, Gediz (Menemen) Deltası,
K.Menderes (Selçuk) Deltası,B.Menderes (Balat) Deltası
İç kesimlerde Banaz,Çivril,Tavas, bazı önemli ovalardır.
Akarsu:
Bölgenin tamamında yazlar kurak geçtiği için akarsu rejimleri de düzensizdir.
En fazla suyu kış ve ilkbahar aylarında,en az suyu ise yaz mevsiminde taşırlar.
Akarsular graben alanları üzerinde doğudan batıya doğru akarlar ve taşıdıkları alüvyonların bir kısmını grabenlerde
biriktirerek tektonik ovaları oluştururlar.
Akarsularda menderes (büklüm) oluşumunun en fazla görüldüğü bölgedir.
Gediz, Bakırçay, Küçük Menderes ve Büyük menderes bölgenin önemli akarsularıdır.
Gölleri:
Gediz Grabenindeki Marmara Gölü ve Büyük Menderes Nehri ağzında Bafa (Çamiçi) Gölü bölgenin önemli
gölleridir ve alüvyon set gölleridir.
Büyük Menderes üzerinde Adıgüzel Büyük Menderesin kolu Akçay üzerinde Kemer ile Gediz üzerindeki
Demirköprü baraj gölleri önemli yapay göller arasındadır.
Körfezler:
Edremit,Dikili,Çandarlı,İzmir,Kuşadası,Güllük,Gökova,Hisarönü,Marmaris
Yarımadalar:
Ayvalık,Foça,Karaburun,Çeşme,Dilek,Bodrum,Datça
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
Bölgenin iklimi dağların uzanış doğrultusu, denize olan uzaklık ve yükselti nedeniyle iki bölümde ayrı ayrı
değerlendirilebilir.
Kıyı Ege Bölümü:
Kıyı Ege Bölümü’nde kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklim şartları hakimdir.
Dağlar kıyıya dik uzandığı için Akdeniz ikliminin en geniş alana yayıldığı bölgedir.
En fazla yağış kış aylarında düşer ve yağışlar cephesel kökenlidir.
Ortalama 650mm yağış görülür; en fazla yağış alan yerleri dağların kıyıya paralel uzandığı Menteşe dağlık arazisidir(1000mm yi aşar).
Kışların ılık geçmesi seracılık için uygun ortam oluşturur. Ayrıca kış ılıklığı isteyen zeytin ve turunçgiller gibi bazı
ürünlerin yetiştirilmesini kolaylaştırır.
Güneşlenme süresinin fazlalılığı ve sıcaklıkların yüksek oluşu kıyı turizmini geliştirmiştir.
Güneş enerjisinden yararlanma potansiyeli fazladır.
İlkbahar ve yaz döneminin kurak geçmesi orman yangını riskini arttırır.
İç Batı Anadolu Bölümü:
Bu bölümde kış sıcaklıkları 0ºC nin altındadır, kar yağışı ve don olayı olağandır. Karın yerde kalma süresi uzundur
Seracılığa uygun değildir.
Ortalama 400-500mm yağış alır.
Bitki örtüsü:
Kıyı Ege Bölümü’nde 500-600m yükseltiye kadar makiler, daha yüksek alanlarda ise ormanlar görülür.
İç batı Anadolu Bölümü’nde ise karasal iklim nedeniyle bitki örtüsü bozkıra dönüşür; yağışların arttığı yerlerde
iğne yapraklı ormanlarda görülür.
NOT: Kıyı Ege Bölümü’nde Akdeniz ikliminin etkisi güneyden kuzeye enlem, batıdan doğuya doğru yükseltinin
etkisiyle azalır.
TARIM VE HAYVANCILIK
Türkiye tarım gelirlerinde ilk sıradadır.
Uygun iklim koşulları ve verimli tarım alanlarının varlığı tarımı geliştirmiştir.
Daha çok modern (İntansif) tarım yöntemleri uygulanmaktadır.
Bölgede daha çok endüstriyel tarım ürünleri yetiştirilmektedir.
Zeytin: Kış ılıklığı isteyen bir tarım ürünüdür. Akdeniz iklimini en iyi tanıtan tarım ürünü zeytindir. Kıyı Ege’nin
tamamında yetiştirilse de özellikle İzmir-Edremit Körfezi arasında yetiştirilir. %58 lik üretimle ilk sıradadır.
Üzüm: Manisa, İzmir, Denizli çevresinde yoğunluk kazanır. Türkiye üretiminin %40’ını karşılar ve üretimde ilk
sıradadır. Manisa-İzmir çevresinde çekirdeksiz üzüm üretimi yapılır. Çekirdeksiz kuru üzüm en çok ihraç ettiğimiz tarım
ürünleri arasındadır.
Haşhaş: Başta Afyonkarahisar olmak üzere Uşak, Kütahya ve Denizli çevresinde de yetiştirilir. Uyuşturucu
hammaddesi olduğu için üretimi devlet kontrolündedir. Türkiye üretiminde %83’lük oranla ilk sıradadır.
Tütün: Özellikle Manisa ve İzmir çevresinde yoğunluk kazanır. Türkiye’de kaliteli tütün üretimi yapıldığı için önemli
ihraç ürünlerimizden biridir. Türkiye üretiminde %48’lik oranla ilk sıradadır.
İncir: Kıyı Ege’de yetiştirilen ürün özellikle Aydın çevresinde yoğun olarak yetiştirilir. Türkiye üretiminde %85’lik
oranla ilk sıradadır. Türkiye, Dünya incir üretiminde 1. sıradadır. En çok ihraç edilen tarım ürünleri arasındadır.
Pamuk: İlkbahar döneminde yağış olgunlaşma döneminde kuraklık ister. Kıyı Ege Bölümü’nde sulanabilen alanlarda
yetiştirilmektedir. %30’luk üretimle GD Anadolu’dan sonra ikinci sıradadır.
Turunçgiller: Muğla’dan İzmir’e kadar olan kıyı bölümünde yetiştirilir. Zeytin daha fazla gelir getirdiği için çok fazla
üretilmemektedir.
Buğday: Bölgenin tamamında iklim şartları uygun olmasına karşın Kıyı Ege’de yüksek gelir getiren ürünler tercih
edilmektedir. Bu nedenle daha çok İç Batı Anadolu Bölümü’nde üretilmektedir.
Şekerpancarı: Afyon, Uşak ve Kütahya’da yaygın olarak üretilmektedir.
Hayvancılık:
Muğla(Menteşe Yöresi), Aydın, Manisa ve İzmir çevresinde arıcılık gelişmiştir. %50’lik bal üretimiyle Türkiye’de
ilk sıradadır.
Büyük şehirlerin çevresinde tüketici nüfusun fazlalığına bağlı olarak kümes hayvancılığı gelişmiştir.
Bodrum ve Marmaris çevresinde sünger avcılığı da yapılmaktadır.
Kültür balıkçılığının en çok yapıldığı bölgedir.Ayrıca deniz balıkçılığında 3.sıradadır.
Başta Afyon olmak üzere şeker fabrikalarının bulunduğu Kütahya ve Uşak çevresinde besi (ahır) hayvancılığı da
gelişmiştir.
YERALTI KAYNAKLARI
Linyit: Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır. Muğla(Yatağan), Kütahya(Tavşanlı, Seyitömer, Değirmisaz ve
Tunçbilek), Manisa(Soma), Denizli ve Uşak çevresinde çıkarılmaktadır.
Tuz: Türkiye üretiminin yarısını tek başına karşılar ve ilk sıradadır. İzmir-Çamaltı tuzlasında deniz suyundan elde
edilmektedir.
Demir: İzmir(Torbalı), Balıkesir(Edremit) yakınlarında çıkarılmaktadır.
Krom: Aydın, Denizli, Kütahya ve Muğla çevresinde çıkarılmaktadır.
Bor mineralleri: Kütahya’da (Emet) çıkarılmaktadır.
Mermer: Afyon, Denizli, Kütahya, Manisa,Muğla ve İzmir çevresinde çıkarılmaktadır.
Zımpara taşı: İzmir, Aydın ve Muğla çevresinde çıkarılmaktadır.
Altın: İzmir’de (Bergama) ve Uşak’ta(Eşme-Kışladağ) çıkarılmaktadır.
Civa: İzmir(Ödemiş, Karaburun ve Çeşme)’de çıkarılmaktadır.
SANAYİ VE TİCARET
-Bölge Marmara’dan sonra sanayileşmede ikinci sıradadır.
-Daha çok tarıma dayalı sanayi kolları ve yeraltı kaynaklarının işlendiği tesisler gelişmiştir.
Termik Santraller: Kütahya (Tavşanlı, Tunçbilek, Seyitömer), Muğla (Yatağan, Kemerköy (Gökova ) ,Yeniköy) ,
Manisa(Soma)
Jeotermal Santraller: Denizli (Sarayköy),Aydın (Germencik-Salavatlı)
Rüzgar Santralleri: İlk rüzgar santrali İzmir’de (Çeşme-Alaçatı) kurulmuştur. Muğla (Didim ve Datça).
Petrol rafinerisi ve Petrokimya: İzmir (Aliağa)
İçki: İzmir, Manisa,Denizli
Dokuma-tekstil: İzmir,Denizli,Aydın
Sigara fabrikası:İzmir,Manisa
Şeker fabrikası: Afyon,Kütahya,Uşak
Yağ fabrikası:İzmir,Edremit,Ayvalık,Muğla
Beyaz eşya fabrikası: Manisa
Çimento fabrikası:Bütün illerde bulunur.
Et kombinası:Afyon
Seramik fabrikası:Kütahya,İzmir
Kağıt fabrikası:Afyon (Çay),İzmir (tire)
Otomotiv:İzmir
Halıcılık:Gördes,Demirci,Kula (Manisa),Uşak
İlaç fabrikası:İzmir,Afyon
Cam fabrikası:Denizli,Kütahya
Demir-çelik fabrikası:İzmir
Tuz sanayisi:İzmir- Çamaltı Tuzlası
Gübre sanayisi: Kütahya,İzmir
NÜFUS VE YERLEŞME
Nüfus büyüklüğü bakımından Türkiye de üçüncü sıradadır.
Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üstündedir.
Nüfusun büyük bölümü Kıyı Ege Bölümü’nde toplanmıştır.
Kıyı bölgelerimiz içinde nüfusun en dengeli dağıldığı bölgedir.
Nüfusun dengeli dağılmasında denizel iklimin geniş bir alanda görülmesi ve tarım alanlarının grabenler boyunca iç
kısımlara doğru yayılması etkilidir.
Marmara’dan sonra en çok göç alan bölgedir.
Bölge genelinde yaz aylarında nüfus artmaktadır. Bu durumun ortaya çıkmasında turizm ve mevsimlik tarım işçileri
etkilidir.
Bölgenin en tenha yeri Menteşe yöresidir. Aşırı engebeli olması tarım alanlarını ve ulaşımı olumsuz etkilemiştir.
Bu nedenle aynı zamanda Türkiye’nin en tenha yerlerinden biridir.
TURİZM DEĞERLERİ
Turizm gelirlerinde Marmara’dan sonra ikinci sıradadır.
Kıyı turizminin en yaygın olduğu bölgedir.
Çeşme, Kuşadası ve Bodrum en önemli kıyı turizm merkezleridir.
Marmaris,Bodrum,Kuşadası,Çeşme,Didim yat turizmi
Kaz Dağları,Spil Dağı,Dilek Yarımadası mili parkları
Efes (İzmir),Milet (Aydın),Bergama (İzmir),Sardes (Manisa), Hierapolis (Denizli-Pamukkale),Afrodisias ve Apollon
Tapınağı (Didim-Aydın),Çavdarhisar-Aizanoi (Kütahya) önemli antik şehirleridir.
Meryemana kilisesi önemli bir inanç merkezidir.
İzmir-Balçova, Afyon, Manisa, Denizli(Pamukkale ve Karahayıt) çevresinde termal turizm gelişmiştir.
Denizli-Pamukkale ilgi çekici bir karstik birikim şekli olan travertenlerden oluşmuştur.
Bergama’daki Alianoi antik kaplıcası Yortanlı Barajı tehdidi altındadır.
KIYI (ASIL) EGE BÖLÜMÜ
İzmir, Manisa, Denizli, Aydın ve Muğla Bölümün il merkezleridir.
Kıyıdan itibaren çöküntü ovalarının bittiği yere kadar devam eder.
Akdeniz iklimi ve maki bitki örtüsü görülür.
En uzun kıyı şeridine sahip bölümdür.
Nüfusun büyük bölümü Kıyı Ege bölümünde toplanmıştır.
En engebeli yeri Muğla-Menteşe yöresidir.
Endemik bir tür olan sığla ağacı bu bölümde yetişir.
İÇ BATI ANADOLU BÖLÜMÜ
Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak bölümün il merkezleridir.
Karasal iklim şartları etkilidir.
Yükselti artmış, kar yağışı ve don olayı olağanlaşmıştır.
Haşhaş, şekerpancarı ve tahıllar önemli tarım ürünleridir.