11 - KPSS 2023 / COĞRAFYA - Türkiye'de Dış Kuvvetler - ENES HOCA #...
Coğrafya Video Konu Anlatım, Coğrafya Konu Anlatım, Coğrafya Özet, Enes Hoca,
DIŞ KUVVETLER VE TÜRKİYE’DE GÖRÜLEN ETKİLERİ
📌 Dış kuvvetler, yeryüzünün şekillenmesinde önemli rol oynayan doğal süreçlerdir. Akarsular, rüzgârlar, buzullar, dalgalar ve yer altı suları gibi dış kuvvetler, yeryüzünü aşındırarak ve biriktirerek şekillendirir. Türkiye’de dış kuvvetlerin etkisi, iklim ve jeolojik yapıya bağlı olarak bölgelere göre değişiklik göstermektedir.
📚 Daha fazla konu anlatımı ve testler için:
🔗 bayramcigerli.blogspot.com
1. DIŞ KUVVETLER NELERDİR?
📌 Dış kuvvetler, atmosfer ve suyun etkisiyle yeryüzünü aşındıran ve şekillendiren güçlerdir.
📌 Bu kuvvetler, Güneş enerjisi ile çalışır ve atmosfer olaylarıyla doğrudan ilişkilidir.
📌 Başlıca dış kuvvetler şunlardır:
✔️ Akarsular
✔️ Rüzgârlar
✔️ Buzullar
✔️ Dalgalar ve Akıntılar
✔️ Karstik Şekillenme (Yer altı suları)
🔗 Dış kuvvetlerin genel özellikleri
2. AKARSULAR VE OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER
📌 Akarsular, yeryüzünü hem aşındırarak hem de biriktirerek şekillendiren en etkili dış kuvvettir.
Akarsuların Aşındırma Şekilleri:
✔️ Vadi Çeşitleri: Çentik, Boğaz, Kanyon, Asimetrik Vadiler
✔️ Menderesler (Kıvrımlı akarsular)
✔️ Dev Kazanı (Çağlayanların alt kısmında oluşan çukurlar)
✔️ Kırgıbayır (Engebeli ve parçalanmış araziler)
🔗 Akarsuların aşındırma şekilleri hakkında detaylı bilgi
Akarsuların Biriktirme Şekilleri:
✔️ Irmak Adası (Akarsuyun yatakta oluşturduğu kum adacıkları)
✔️ Birikinti Konileri ve Yelpazeleri
✔️ Delta Ovaları (Akarsuların denize döküldüğü yerlerde oluşan ovalar)
🔗 Akarsuların biriktirme şekilleri hakkında detaylı bilgi
Türkiye’de Akarsu Aşındırma ve Biriktirme Etkileri:
📌 Akarsuların en fazla aşındırma yaptığı bölgeler: Doğu Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz
📌 Delta ovalarının en yaygın olduğu bölgeler: Ege ve Karadeniz (Bafra ve Çarşamba Ovaları)
🔗 Türkiye’de akarsuların etkileri hakkında detaylı bilgi
3. RÜZGÂRLAR VE OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER
📌 Rüzgâr, kurak ve yarı kurak bölgelerde etkili olan bir dış kuvvettir.
Rüzgâr Aşındırma Şekilleri:
✔️ Mantar Kaya (Rüzgârın alttan aşındırdığı kaya blokları)
✔️ Şahit Kaya (Erozyon sonucu ortaya çıkan kayalıklar)
✔️ Tafoni (Rüzgârın kayaları oyarak oluşturduğu delikli yapılar)
🔗 Rüzgâr aşındırma şekilleri hakkında detaylı bilgi
Rüzgâr Biriktirme Şekilleri:
✔️ Lös (İnce tozların birikmesiyle oluşan topraklar)
✔️ Kumul (Rüzgârın taşıdığı kumların yığılmasıyla oluşan tepeler)
🔗 Rüzgâr biriktirme şekilleri hakkında detaylı bilgi
📌 Türkiye’de rüzgâr aşındırmasının en fazla görüldüğü yerler: İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
🔗 Türkiye’de rüzgârların etkileri hakkında detaylı bilgi
4. BUZULLAR VE OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER
📌 Buzullar, yüksek dağlık alanlarda etkili olan bir dış kuvvettir.
✔️ Sirk Çanağı (Buzulların aşındırmasıyla oluşan çukurlar)
✔️ Morena (Buzulların biriktirdiği taş ve kaya yığınları)
✔️ Drumlin (Buzulların oluşturduğu alçak tepecikler)
🔗 Buzul aşındırma ve biriktirme şekilleri hakkında detaylı bilgi
📌 Türkiye’de buzulların en etkili olduğu bölgeler: Doğu Anadolu ve yüksek dağlık alanlar
🔗 Türkiye’de buzulların etkileri hakkında detaylı bilgi
5. DALGALAR VE KIYI ŞEKİLLENMESİ
📌 Dalgalar ve akıntılar, kıyı bölgelerinde etkili olan dış kuvvetlerdir.
✔️ Falez (Dalgaların kıyıyı aşındırmasıyla oluşan dik yamaçlar)
✔️ Kıyı Setleri (Dalgaların kıyıya yığdığı kumlar)
✔️ Tombolo (Ada ile kara arasında kum birikmesi sonucu oluşan kordonlar)
🔗 Dalgaların aşındırma ve biriktirme şekilleri hakkında detaylı bilgi
📌 Türkiye’de dalga aşındırmasının en yoğun olduğu kıyılar: Karadeniz ve Akdeniz
🔗 Türkiye’de dalga ve akıntı etkileri hakkında detaylı bilgi
6. KARSTİK ŞEKİLLER (YER ALTI SULARI)
📌 Kireç taşı, alçı taşı ve kaya tuzu gibi kolay eriyebilen kayaçların bulunduğu bölgelerde etkili olan dış kuvvettir.
✔️ Obruk (Yer altı mağaralarının çökmesiyle oluşan derin çukurlar)
✔️ Traverten (Kireçli suların birikmesiyle oluşan beyaz kayalıklar – Pamukkale gibi)
✔️ Mağara ve Sarkıt-Dikit (Yer altı sularının oluşturduğu şekiller)
🔗 Karstik aşındırma ve biriktirme şekilleri hakkında detaylı bilgi
📌 Türkiye’de karstik şekillenmenin en fazla görüldüğü bölge: Akdeniz (Antalya, Isparta, Burdur)
🔗 Türkiye’de karstik şekillenme hakkında detaylı bilgi
SONUÇ VE SINAV İÇİN ÖNEMLİ NOTLAR
✔️ Türkiye’de dış kuvvetlerin etkisi bölgelere göre değişir.
✔️ Akarsular, en fazla aşındırma ve biriktirme yapan dış kuvvettir.
✔️ Karstik şekillenme en fazla Akdeniz’de, rüzgâr aşındırması İç Anadolu ve Güneydoğu’da görülür.
✔️ KPSS’de dış kuvvetlerle ilgili en çok delta ovaları, akarsu şekilleri ve karstik yapılar sorulmaktadır.
📚 Daha fazla konu anlatımı ve testler için:
🔗 bayramcigerli.blogspot.com
🚀 KPSS’ye hazırlanan herkese başarılar! 🎯