4- KPSS 2023 / COĞRAFYA - Türkiye'de Yeryüzü Şekilleri - ENES HOCA
Coğrafya Dersi, Coğrafya Video Konu Anlatım, Coğrafya Konu Anlatım, Coğrafya Özet, Enes Hoca,
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ VE OLUŞUM SÜREÇLERİ
📌 Yeryüzü şekilleri, dış ve iç kuvvetlerin etkisiyle meydana gelen kara ve su yüzeylerinin şekillenmiş hali olarak tanımlanır. Türkiye’nin jeolojik yapısı ve tektonik hareketleri nedeniyle oldukça çeşitli yeryüzü şekilleri bulunmaktadır.
Sınavlarda KPSS, TYT, AYT ve LGS gibi testlerde dağlar, platolar, ovalar, vadiler ve kıyı şekilleriyle ilgili sorular sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede yeryüzü şekilleri ve sınavlarda en çok çıkan noktalar hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
📚 Daha fazla konu anlatımı ve testler için:
🔗 bayramcigerli.blogspot.com
1. YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİ OLUŞTURAN KUVVETLER
Yeryüzü şekilleri iç kuvvetler ve dış kuvvetler tarafından oluşturulur.
📍 İç Kuvvetler (Endojen Kuvvetler)
🌍 İç kuvvetler, yer kabuğunun derinliklerinde meydana gelen hareketlerle yeryüzünü şekillendirir.
📌 Başlıca iç kuvvetler:
- Orojenez (Dağ oluşumu)
- Epirojenez (Kıta oluşumu ve yükselmesi/alçalması)
- Volkanizma (Yanardağ faaliyetleri)
- Depremler (Tektonik hareketler)
🔗 İç kuvvetler hakkında detaylı bilgi
📍 Dış Kuvvetler (Ekzojen Kuvvetler)
☀️ Dış kuvvetler, iklim ve atmosfer olaylarının etkisiyle yeryüzünü aşındırarak veya biriktirerek yeni şekiller oluşturur.
📌 Başlıca dış kuvvetler:
- Akarsular (Vadi, delta, menderes oluşturur.)
- Rüzgarlar (Kumullar, mantar kaya, yardang oluşturur.)
- Buzullar (Sirk, moren, hörgüç kaya oluşturur.)
- Dalgalar (Falezler, kıyı setleri oluşturur.)
- Yer altı suları (Mağara, obruk, traverten oluşturur.)
🔗 Dış kuvvetler hakkında detaylı bilgi
2. TÜRKİYE’DEKİ YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
📍 Türkiye’de Dağlar
Türkiye’de dağlar genellikle genç oluşumlu olup Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar en önemli dağ sıralarıdır.
📌 Önemli Dağlar:
- Karadeniz Bölgesi: Kaçkar Dağları, Ilgaz Dağları
- Akdeniz Bölgesi: Toroslar (Bey Dağları, Sultan Dağları)
- Doğu Anadolu Bölgesi: Ağrı Dağı (Türkiye’nin en yüksek dağı - 5137 m), Süphan Dağı
- İç Anadolu Bölgesi: Erciyes Dağı (Sönmüş volkan), Hasan Dağı
🔗 Türkiye’de dağlar hakkında detaylı bilgi
📍 Türkiye’de Platolar
🔹 Platolar, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir.
🔹 Tarım ve hayvancılık için uygundur.
📌 Önemli Platolar:
- İç Anadolu Bölgesi: Obruk Platosu, Haymana Platosu
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Gaziantep Platosu
- Ege Bölgesi: Yazılıkaya Platosu
- Doğu Anadolu Bölgesi: Erzurum-Kars Platosu (En yüksek plato)
🔗 Türkiye’de platolar hakkında detaylı bilgi
📍 Türkiye’de Ovalar
🔹 Ovalar, genellikle alüvyonlarla kaplı ve tarım açısından verimli alanlardır.
📌 Önemli Ovalar:
- Karadeniz: Bafra Ovası, Çarşamba Ovası
- Marmara: Ergene Ovası
- Ege: Gediz Ovası, Küçük Menderes Ovası
- Akdeniz: Çukurova (Türkiye’nin en büyük ovası)
- İç Anadolu: Konya Ovası
- Doğu Anadolu: Iğdır Ovası
- Güneydoğu Anadolu: Harran Ovası
🔗 Türkiye’de ovalar hakkında detaylı bilgi
3. TÜRKİYE’DE KITA VE KIYI ŞEKİLLERİ
📍 Türkiye’de Kıyı Tipleri
Türkiye’de Karadeniz, Ege ve Akdeniz’de farklı kıyı tipleri bulunur.
📌 Kıyı tipleri:
- Boyuna Kıyılar (Karadeniz ve Akdeniz)
- Enine Kıyılar (Ege Denizi - Kıta sahanlığı geniştir.)
- Ria Kıyıları (İstanbul ve Çanakkale Boğazı çevresi)
- Dalmaçya Kıyıları (Antalya-Kaş çevresi)
🔗 Türkiye’nin kıyı tipleri hakkında detaylı bilgi
4. SINAVLARDA EN ÇOK SORULAN KONU BAŞLIKLARI
📌 1. Türkiye’de dağların uzanış yönü
❓ Soru: Türkiye’de dağlar neden genellikle doğu-batı yönlüdür?
✅ Cevap: Alp-Himalaya kıvrım kuşağında yer aldığı için.
📌 2. En yüksek plato hangisidir?
❓ Soru: Türkiye’nin en yüksek platosu hangisidir?
✅ Cevap: Erzurum-Kars Platosu.
📌 3. Türkiye’nin en büyük deltası hangisidir?
❓ Soru: Türkiye’de en büyük delta ovası nerededir?
✅ Cevap: Çukurova.
📌 4. Türkiye’de en çok volkanik dağ hangi bölgede bulunur?
❓ Soru: Türkiye’de volkanik dağlar en çok hangi bölgede bulunur?
✅ Cevap: Doğu Anadolu Bölgesi.
📌 5. Ege kıyıları neden girintili çıkıntılıdır?
❓ Soru: Ege kıyılarının girintili çıkıntılı olmasının sebebi nedir?
✅ Cevap: Kırıklı dağ yapısı ve kıta sahanlığının geniş olması.
🔗 Sınavlarda sık çıkan yeryüzü şekilleri soruları
SONUÇ
✔️ Türkiye’nin yeryüzü şekilleri iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle oluşmuştur.
✔️ Türkiye’de dağlar genellikle doğu-batı yönlüdür.
✔️ Ovalar tarım, platolar hayvancılık için uygundur.
📚 Daha fazla konu anlatımı ve testler için:
🔗 bayramcigerli.blogspot.com
🔗 bayramcigerli.blogspot.com
🎯 Başarılar dileriz! 🚀