YERLEŞME TİPLERİ YERLEŞME DOKULARI LİSE COĞRAFYA 9.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 1.SINIF
Yerleşmeler kır ve şehir yerleşmeleri olmak üzere iki grupta toplanır.
1. Kır Yerleşmeleri
İnsanların geçimini tarım ve hayvancılıktan sağladığı yerleşmelere kırsal yerleşme denir. Kırsal yerleşmeler köy ve köy altı yerleşmeleri olarak iki gruba ayrılır.
a. Köy Yerleşmesi
Cami, okul, otlak, yayla, orman gibi ortak yaşam alanları bulunan, toplu ve dağınık biçimdeki meskenlerden oluşan, bağ, bahçe ve tarla gibi yerlerde tarımsal faaliyetlerin sürdürüldüğü yerleşmelere köy denir. Köylerin geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Köylerde genel olarak çevredeki doğal yapı malzemeleri (taş, ahşap, kerpiç) kullanılarak evler yapılır.
Köy Altı Yerleşmeler
Çoğunlukla yılın sadece bir bölümünde geçici olarak kullanılan köy altı yerleşmeler, bir veya birkaç evden veya barınaktan oluşmaktadır.
Köy altı yerleşmelerin oluşmasındaki başıca etkenler şunlardır;
*Engebeli yerlerde tarım topraklarının parçalanmış olması
*Tarım arazilerinin yetersiz olması ve birbirinden uzak olması
*Hayvanlar için otlak ve barınak temini
*Devlete ait arazilerin özellikle orman alanlarının topraksız aileler taraşından
kullanılması
*Aileler arasında çıkan anlaşmazlıklar
Ülkemizdeki en yaygın köy altı yerleşmeleri; mahalle, yayla, çiftlik, mezra, kom, oba, ağıl, divan, barla, güzle ve damdır.
2.Şehir Yerleşmeleri (Kent)
Kentler; sanayi, ticaret ve hizmet faaliyetlerinden bir veya birkaçının geliştiği, nüşusu 10.000′den şazla olan ve belirli bir plana göre kurulmuş yerleşim birimleridir. şehirleri kır yerleşmelerinden ayıran en önemli özellikler nüfusunun fazlalığı, yerleşim alanının genişliği, çalışan insanların çoğunluğunun tarım dışı sektörlerde (sanayi, hizmet, ticaret) faaliyet göstermeleridir.
Yerleşme Tipleri
Kentsel
Kırsal
Köy
Köy Altı Yerleşmeler
Mezra,Kom,Dam,Barla,Yayla,Güzle,Divan,Mahalle,Çiftlik,Oba,Ağıl
YERLEŞME DOKULARI LİSE COĞRAFYA 9.SINIF COĞRAFYA DERSİ KİTABI LİSE 1.SINIF
Yerleşmelerde en küçük birim evdir. Buna yerleşme çekirdeği denir. Yerleşme çekirdeğinin yerleşme sahasındaki dağılış durumu yerleşme dokularını oluşturur.
Dağınık Yerleşme: Bu yerleşme tipinde evler birbirine uzak inşa edilmiştir. Evler arasındaki uzaklık, birkaç yüz metreden birkaç kilometreye kadar değişmektedir. Arazinin çok engebeli, tarım alanlarının küçük ve parçalı olduğu alanlarda dağınık yerleşme yaygındır.
Tarım arazilerinin parçalı olduğu yerlerde dağınık yerleşmeler yaygındır.
Toplu Yerleşme: Evlerin birbirine yakın olduğu yerleşme tipidir. Genellikle su kaynaklarının az olduğu bölgeler ile düz alanlarda görülür. Ülkemizde yaygın görülen yerleşme şeklidir. Toplu yerleşmeler özelliğine göre kıyı boyu, yol boyu, çizgisel, dairesel şekilli olabilir.
Su kaynaklarının kısıtlı olduğu karasal iklimlerde toplu yerleşmeler yaygındır.
